Jagun Jagun w otoczeniu dworzan. Drewno. Joruba. Nigeria. XX wiek.

Żeby właściwie interpretować sztukę ludu Joruba należy pamiętać, że jej początków należy szukać na dworach panujących władców. Pracujący tam rzeźbiarze, zatrudnieni i opłacani przez króla, tworzyli jego wizerunki i wizerunki wyróżniających się dostojników państwa. Ich zadaniem było podniesienie znaczenia władcy i królestwa. To na dworze królewskim powstały słynne „głowy z Ife”. Efektem sztuki dworskiej są też „brązy z Beninu”.

Tego typu rzeźba była kontynuowana przez cały XIX wiek i połowę XX. Jeszcze w latach sześćdziesiątych pałac królewski składał zamówienia na rzeźby mające zdobić komnaty i otoczenie królewskiej rezydencji. Pracownie rzeźbiarskie pod kierownictwem doświadczonego mistrza realizowały zamówienia, pilnując poprawności przedstawień, przestrzegając setek utrwalonych przez tradycję norm.

Podstawową normą była hieratyczność. Postać władcy zawsze była kilkukrotnie większa niż osób z otoczenia. Jego stopy nigdy nie mogły dotknąć ziemi. Zwykle pojawiał się dworzanin z wachlarzem symbolizujący królewską władzę i postać posłańca, rogiem bądź trąbką ogłaszający jego przybycie. Tych norm było mnóstwo. Wielu nie znam i nie potrafię zinterpretować.

Trzeba też mieć świadomość, że w całym kraju powstawało wiele lokalnych warsztatów rzeźbiarskich, lepiej lub gorzej naśladujących sztukę dworską.

W Nigerii do dziś co dwa lata odbywa się festiwal, którego zadaniem jest kontynuowanie rzeźbiarskich tradycji. Festiwal masek EPA. To wielopiętrowe, hełmowe maski, osiągające grubo ponad metr wysokości i ważące nawet kilkadziesiąt kilogramów.

Rzeźba, którą oferuję bardzo przypomina jedną z czterech wersji masek EPA. Przedstawia władcę Jagun Jagun mającego wsławić się ocaleniem w roku 1880 miasta Alaiye. Być może nieco jej brakuje do kunsztu najpiękniejszych nigeryjskich rzeźb ale te, zwykle pozostają niedostępne, zamknięte w muzealnych salach. Niemniej zachowuje wszelkie normy dworskiej rzeźby Jarubów. Powstała w drugiej połowie XX wieku, w lokalnym warsztacie, być może na potrzeby wspomnianego festiwalu. Ma 117 cm wysokości, 33 cm szerokości i 40 cm głębokości. Jest w dobrym stanie.