O wyborze zdecydowały włosy. Są one wyróżnikiem masek Gela. Mają według kanonu być rozbudowane i imponujące. Takie są choć przyznam szczerze, że przeglądając kilkaset zdjęć takiej geometrycznej i asymetrycznej fryzury nie znalazłem.

Zwykle maski paszportowe to wyobrażenia ludzkiej twarzy przy czym indywidualne rysy twarzy właściciela nie mają znaczenia. Czasem te maski odzwierciedlają jedynie płeć. Najkrócej mówiąc maska jest duchem przodka lub jeszcze częściej przodków.

Kult bieri zobowiązuje członków plemienia Fang do pytania o wróżbę przed każdym większym wydarzeniem w życiu wspólnoty, zasiewem, polowaniem, zmianą miejsca pobytu, bitwą, wojną itp. Podczas tej ceremonii, poprzedzonej modlitwą i ucztą, pociera się czaszkę przodka specjalną, sproszkowaną substancją, czasami używa się farby.

 Maski czarne pojawiają się gdy ludziom zagraża zło. Mają odwrócić chorobę, nieszczęścia, epidemie, przestępstwa, czary.

Rzeźby Dogonów, a rzeźba którą oferuję jest tego pięknym przykładem, w uproszczony sposób przedstawiają ludzkie ciało. Są wydłużone z naciskiem na geometryzację formy. Postacie są niemal kubistyczne. Mają owalne głowy, kwadratowe ramiona, proste, długie zwężające się ku dołowi kończyny. Przy czym stylizacja i uproszczenia nie pozbawiają rzeźby indywidualnego charakteru.

Z podgłówkiem wiążą się też przekonania wielu plemion, że sen i senne projekcje są ingerencją duchów przodków w życie na ziemi. Odpowiedni, zgodny z plemiennym kanonem podgłówek umożliwia komunikację z przodkami. Nieraz zagłówki przyjmują formy totemicznych rzeźb plemiennych dla bezpieczeństwa takiego kontaktu.

Rzeźba przez lata bardzo się zmieniła. Początkowo był to niemal patyk z dużą głową, obecnie to prawie pełnoplastyczna rzeźba kobiety w otoczeniu potomstwa. Niezmienna w rzeźbie pozostaje tylko duża, okrągła głowa symbol księżyca, który jest ucieleśnieniem bogini odpowiadającej za płodność.

Wydobywanie rzeźby z bryły drewna jest częścią życia Asmatów, sposobem na zachowanie dziedzicznych nawyków. Potrzeba odzwierciedlenia przodków w rzeźbie to rodzaj komunikacji się z nimi. Mimo, że rzeźby przedstawiają konkretne osoby to są swobodną impresją na ich temat. Ponieważ Asmatowie wierzą, że każda śmierć jest wynikiem knowań wroga to rzeźba jest także obietnicą pomszczenia jego śmierci.

W tej rzeźbie artysta daje człowiekowi szansę. Proporcje są zmienione na jego korzyść. Uczynił go równie potężnym co atakujące go zwierze. Nie jest do końca pewne jakim wynikiem zakończy się walka choć osobiście nie obstawiłbym nawet remisu.

Maska jest bardzo duża. Wygląda na to, że mogła powstać aby brać udział w spektaklu. Dyskretne otwory wokół górnej jej części, mogły utrzymywać stelaż potrzebny do mocowania na marionetce. Nie potrafię tylko wytłumaczyć dlaczego maska nie jest biała.

Nie do końca rozumiem jej symbolikę ale należy pamiętać, że złoto było nie tylko źródłem bogactwa. Aszanti traktowali je jako emanację słońca i ucieleśnienie życiodajnej siły Kra. Stąd być może nieco abstrakcyjne elementy rzeźby łączące dostojnika z ziemią, kolejnej ważnej siły zapewniającej dostatek ludów Akan.

Zwracano się o pomoc do lokalnego wróżbity a ten ordynował zwykle wykonanie rzeźby zmarłego. Była ona substytutem ducha zmarłego. Matka miała obowiązek opiekować się rzeźbą jak rzeczywistym dzieckiem. Rzeźbę należało pielęgnować, zwykle nacierano ją olejem palmowym, ubierać i rytualnie karmić.