Jedna z najbardziej popularnych masek Senufo to Kpelie, co tłumaczy się jako „twarz skaczącego wykonawcy”. Pierwowzorem masek Senufo jest twarz pięknej kobiety, bowiem w religii Senufo centralną postacią jest żeński duch przodka, starożytna matka, od której zaczął się świat.

Złoty pył dla ludu Akan był nie tylko źródłem bogactwa. Traktowali go jako emanację słońca i ucieleśnienie życiodajnej siły kra.

Nie znam się na technikach tkania. Wiem natomiast, że grzebień jest piękny jeśli można tak powiedzieć o rzemieślniczym narzędziu. Zachwyca mnie rytmiczny wzór wykonany przy użyciu naprawdę prostych środków. To rewelacyjny przykład sztuki kowalskiej odpowiadający stylistyce Północnej Afryki.

Wszystkie pozostałe rzeźby kobiet jakie kiedykolwiek oglądałem, przedstawiają kobietę, rzekłbym, kompletną. Czasem wyolbrzymiają tylko niektóre fragmenty jej ciała.

Musiały budzić respekt bo były strażnikami sprawiedliwości, pojawiały się w nadzwyczajnych okolicznościach, miały pokonać zło choć same reprezentowały świat złowrogich duchów.

Laski Tun Tun służyły do polowania na dzikie świnie. Mocą swej magicznej siły wabiły świnie do zamaskowanych, wykopanych w ziemi pułapek. W niektórych opisach twierdzono, że długość laski Tun Tun wyznaczała minimalną głębokość pułapki.

Nie sądzę też, że jest to typowa figurka wykonana dla turystów. Myślę, że rzecz jest bardziej złożona. Wielu współczesnych rzeźbiarzy, mających swe korzenie w Afryce nawiązuje do swych etnicznych tradycji. Czerpie z nich inspirację, rozlicza się z porzuconą wiarą przodków, stara się przenieść na współczesny grunt bogate dokonania przodków

 Po podboju Indian, hiszpańscy misjonarze starali się wykorzenić lokalne ceremonie ale szybko nauczyli się je wykorzystywać dla realizacji własnych celów. Znaleźli sposób na krzewienie wiary chrześcijańskiej za pomocą tańca. Postać brodatego Corteza, odwzorowana w maskach, stała się stałym elementem meksykańskich obrzędów.

Maska przedstawia jak sądzę głowę czy raczej czaszkę małpy. Niestety nie znalazłem wśród wielu przeglądanych masek takiej samej. W formie przypomina nieco maskę citipati, maskę małpy z Himalajów, używaną w buddyjskich tańcach śmierci, przechowywaną w domach dla ich ochrony.

Przybycie misjonarzy i wpływy chrześcijaństwa spowodowało masową likwidację tradycyjnych pochówków. Relikwiarze trafiły do Europy zadziwiając współczesnych formą i treściami, które z sobą niosły. Zadziwiają zresztą do dziś. Te stare są najbardziej pożądanymi przedmiotami w poważnych kolekcjach sztuki afrykańskiej. Osiągają niebotyczne ceny.

Z zamierzenia maski mają budzić niepokój a nawet przerażenie, głównie wśród wrogów. W jednym z opracowań znalazłem informację, że maski Guere powstawały pod wpływem snów, w których ich twórców odwiedzały duchy przodków. Znajomość lasów, przy których Guere mieszkali jest o tyle istotna, ponieważ do aktywacji masek używano leśnych ziół znanych z leczniczych, magicznych właściwości. Mieszano je z farbą nakładaną na maskę.

W tańcu podczas ceremonii Gelede biorą udział pary tancerzy występujących w szczelnych kostiumach zrobionych z kawałków barwnych tkanin. Maski hełmowe wieńczące kostium mają nieraz bardzo rozbudowaną, piętrową formę. Podobnie jak scenariusz trwającego kilka dni festiwalu. Oparty na znanych, rozpoznawalnych wśród Jorubów postaciach, wróżbach i przypowieściach. Tańcom towarzyszą hipnotyzujące dźwięki bębnów.