Głowa mężczyzny. Drewno. Makonde. Tanzania. XX wiek.

Gdybyśmy porównali dwie rzeźby przedstawiające głowę członka plemienia Makonde, starą, związaną ze sztuką plemienną i chociażby tę, którą oferuję moglibyśmy zobaczyć jak wielki wpływ wywarła zachodnia cywilizacja na sztukę Afryki. Pomijam w swych rozważaniach rzecz odwrotną czyli jak wiele zawdzięcza Afryce, europejska sztuka współczesna.

Stare rzeźby Makonde przedstawiały szerokie przysadziste głowy, ze spłaszczonymi nosami i wydatnymi, wywiniętymi wargami. Głowy te były pozbawione praktycznie szyi. Dziś ta twarz posiada niemal klasyczne, regularne rysy i osadzona jest na długiej, szlachetnej szyi. Słowem odpowiada naszemu, zachodniemu pojmowaniu piękna.

Jest jednak rzecz pozwalająca pozwalająca rozpoznać rzeźbę Makonde niezależnie od tego czy wykonano ją 20 czy 200 lat temu. To skaryfikacje. Rodzaj tatuażu, ozdoby wykonanej nożem na skórze. Te nacięcia, czasem podkreślane przez wcieranie węgla drzewnego w otwartą ranę, różne dla różnych plemion, zawierają kod pozwalający rozpoznać status członka plemienia. Określić czy jest to kobieta czy mężczyzna, dziecko czy dorosły, w związku małżeńskim czy nie, czy kobieta rodziła już dzieci czy jest przed seksualną inicjacją. Każde nacięcie poprzedza wróżba, ustalony plemienny rytuał, uświęcona tradycja przekazywana przez kolejne pokolenia. Skaryfikacje Makonde są bardzo charakterystyczne. To one pozwoliły mi bez wahania przypisać rzeźbę.

 Datowanie tej rzeźby jest trudne. W Tanzanii powstał cały przemysł rzeźbiarski. Teraz nawet pod auspicjami państwa. Mogę korzystać tylko z jednego dostępnego mi narzędzia, mojego doświadczenia. I na tej podstawie sądzę, że powstała w XX wieku ale najpóźniej w latach czterdziestych.

I poza wszystkim, niezależnie od miejsca i czasu w jakim powstała ta rzeźba jest po prostu piękna.

Jest spora. Jej wysokość to 36 cm, szerokość twarzy na froncie twarzy to 10 cm, podstawy 14 cm.