Maska z mrówkojadem. Gelede. Joruba. Nigeria. XX wiek.

Joruba należy do najliczniejszych grup etnicznych w Afryce. Pod koniec XX wieku liczyła 43 miliony. Stworzyli piękną, cenioną, pożądaną przez kolekcjonerów sztukę.

Festiwal Geelde został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Jorubowie mawiają, że oczy które widziały Gelede widziały rzeczy ostateczne.

Trwający kilka dni korowód masek, strojów, tańców, które odbywają się w rytm hipnotyzujących dźwięków perkusji odzwierciedla maksymę Jorubów mówiącą, że życie jest kruche i należy żyć ostrożnie. Działać dyplomatycznie, rozważnie, harmonijnie z szacunkiem dla innych.

Festiwal organizuje stowarzyszenie Gelede. Odpowiada za maski, stroje muzyków. Wyznacza role, które będą odegrane w trakcie zabawy. A jest ich wiele. Wielka Kapłanka, Najwyższy Kapłan, Męski Kapłan, Humorysta. Generalnie festiwal poświęcony jest Wielkiej Matce Isa Nla. Ta zapewnia płodność, dostatek, dobrobyt. Zwraca na rolę kobiety w społeczności. Festiwal oparty jest o wróżby i przypowieści Odu Ifa. Jest ich 256 i wszystkie zbudowane są na tym samym schemacie. Zwierze lub człowiek staje przed trudnym do rozwiązania problemem. Następuje piętrowa opowieść i na jej końcu jest sposób rozwiązania trudności. Ważnym elementem każdego rozwiązania jest ofiara i wróżba.

Stowarzyszenie Gelede może zorganizować uroczystość w sytuacji kryzysowej. W przypadku wojny, głodu czy choroby ale raz w roku odbywa się ta najważniejsza uroczystość. Zwykle sponsorowana przez całą społeczność.

Maski tańczą parami. Są to zwykle maski hełmowe będące tylko częścią barwnego, rozbudowanego stroju tancerza.

Maska z mrówkojadem symbolizuje magiczną moc. Łuski mrówkojada łuskowca uważane są w Afryce za lekarstwo na wiele chorób. Prowadzi to niestety do wyginięcia tego gatunku. Ponadto mrówkojad jako zwierzę zjadające inne zwierzęta jest symbolem konkurujących ze sobą sił duchowych. Jednocześnie ma zachęcać do mniej destrukcyjnych sposobów rozwiązywania problemów.

Maska może nie jest bardzo stara ale pięknie trzyma plemienny kanon masek Joruby. Dokładnie takie same widziałem w ofercie renomowanych domów aukcyjnych. Ma 25 cm wysokości, 37 cm długości i 18 cm szerokości. Drewno pokryte jest czarnym pigmentem.