Strażnik. Hampatong. Dayak. Borneo. XIX/XX wiek.

Zamieszkującą Borneo społeczność Dayaków tworzy 26 grup etnicznych. Przebywają na wyspie od ponad 50 tysięcy lat o czym świadczą odnalezione i zbadane w roku 1941 kości ich przodków.

Rzeźba, którą oferuję, jet najczęściej opisywana jako strażnik, choć towarzyszące jej atrybuty różnią się w zależności od miejsca jej powstania. Figura na ogół przedstawia określoną osobę. Przeznaczona jest dla ducha zmarłego i jest miejscem jego tymczasowego zamieszkania, zanim rozpocznie długą i niebezpieczną drogę do innego świata.

Czasem cechy zmarłego są mocno przerysowane, rzeźby mają wyłupiaste oczy czy wywalony język aby sprawiać groźne wrażenie i odstraszać. Najczęściej jednak jest to postać przodka z rozłożonymi szeroko ramionami w geście mającym zagradzać drogę. Broni dostępu złym duchom na teren zamieszkały przez społeczność wioski. Dedykowana jest przede wszystkim złym duchom przynoszącym choroby.

Hampatong bo tak najczęściej są nazywane, ustawiane są w miejscach pochówku, na obrzeżach wiosek, wzdłuż ścieżek prowadzących do rzeki. Znaczą zamieszkany teren odgradzając go od złych duchów.

Rzeźbę kupiłem w paryskim antykwariacie. Miałem szczęście bo akurat trafiła tam kolekcja przedmiotów pochodzących z Oceanii. Jestem osobiście przekonany, że rzeźba jest bardzo stara. Oczywiście mogłyby to potwierdzić jedynie specjalistyczne badania drewna. I przyznam, że przez jakiś czas nawet to rozważałem bowiem cena za starą, udokumentowaną rzeźbę Dayaków na europejskim rynku to kilkadziesiąt tysięcy euro. Powstrzymuje mnie tylko sceptycyzm poważnych zachodnich domów aukcyjnych przy przyjmowaniu przedmiotów pochodzących z naszej części Europy.

Rzeźba wykonana jest z twardego drewna. Jest mocno „skorodowana”, warunki atmosferyczne i czas odcisnęły na niej swe piętno. Jednak poza ubytkami na dłoniach i małpce siedzącej na głowie strażnika jest w bardzo dobrym stanie. Ma 103 cm wysokości, rozpiętość ramion to 90 cm. Szerokość korpusu rzeźby to 13 cm. Stoi (niezbyt stabilnie) na jednorodnej z rzeźbą podstawie o wymiarach 6 na 14 na 15 cm. Polecam.