Wojownik Dogonów. Drewno. Mali. XX wiek.

Próba napisania w tym krótkim opisie o Dogonach i ich sztuce skończy się pewnie katastrofą. To jeden z najbardziej tajemniczych ludów Afryki a jednocześnie napisano na ich temat opasłe tomy. Do dziś fascynację budzi kosmogonia Dogonów i ich wierzenia, że przodkowie plemienia zostali stworzeni przez bogów, zesłani na ziemię w Arce, poruszającej się w przestworzach, a jednocześnie były to biseksualne istoty ziemnowodne. Dogonowie wiedzieli, że Ziemia porusza się wokół Słońca, znali księżyce Jowisza czy pierścienie Saturna.

Lud Dogonów żył przez długie lata w pewnej izolacji. Wycofując się przed napierającymi Mossi dotarli na południe od Timbuku i oparli swe wioski o klify Bandagara. Stworzyli ściśle zhierarchizowaną, uporządkowaną społeczność. Podzieleni są na klany grupujące członków jednego rodu. Klanem rządzi patriarcha będący jednocześnie strażnikiem rodowego sanktuarium. Społeczność Dogonów jest ponadto zorganizowana w stowarzyszenia odpowiedzialne za przeprowadzenie członka plemienia przez najważniejsze etapy jego życia. Obrzezanie, inicjacje, ślub, pogrzeb. Mity, na których oparta jest edukacja, wyznaczają miejsce człowieka w naturze, społeczeństwie i we wszechświecie. Totemiczny kult zwierząt i podział na kasty tworzą skomplikowaną siatkę wzajemnej zależności członków plemienia.

Rzeźbiarze tworzą jedną z kast. Umiejętność tą przekazuje się dziedzicznie, małżeństwa można zawierać tylko wewnątrz kasty. Dogońska sztuka podporządkowana jest mitom, które organizują życie na każdym jego poziomie. Przy czym sztuka zawiera tajemnice, do których dostęp reglamentowany jest przez kolejne stopnie wtajemniczenia jego członków. Dość powiedzieć, że wśród Dogonów funkcjonuje ponad 80 rodzajów masek. Do tego dochodzą figury mężczyzn, kobiet, hermafrodytów, wojowników, jeźdźców, kapłanów, kobiet w ciąży, macierzyństwa, stołki, filary, drzwi do spichrzy, zamki do drzwi. Wszystko powstaje według ściśle określonego kanonu, przechowywane w niezliczonych miejscach kultu. Ołtarzach osobistych, rodzinnych, mających zapewnić pomyślność łowów, deszcz, dobre zbiory, liczne potomstwo.

Rzeźby Dogonów, a rzeźba którą oferuję jest tego pięknym przykładem, w uproszczony sposób przedstawiają ludzkie ciało. Są wydłużone z naciskiem na geometryzację formy. Postacie są niemal kubistyczne. Mają owalne głowy, kwadratowe ramiona, proste, długie zwężające się ku dołowi kończyny. Przy czym stylizacja i uproszczenia nie pozbawiają rzeźby indywidualnego charakteru. Tak jak w przypadku tej rzeźby widzimy zarost, skaryfikację, amulet na szyi, bransolety i rozpoznajemy rodzaj broni w jaką dogoński wojownik jest wyposażony. Rzeźby Dogonów cechuje powaga, bezruch, dostojeństwo przedstawianej postaci.

Rzeźba powstała w drugiej połowie XX wieku. Za stosunkowo niewielkie pieniądze można stać się właścicielem rzeźby spełniającej wszystkie kanony sztuki Dogonów. Brak ramienia jest oczywiście wadą ale także świadectwem upływającego czasu.

Rzeźba jest nieduża. Ma 46 cm wysokości, 8 cm szerokości i 11 cm głębokości.