Podgłówek. Drewno. Dogon. Mali. XX wiek.

Pierwsze podgłówki pojawiły się w Afryce już w starożytnym Egipcie. Przetrwały do naszych czasów ponieważ zostały wykonane z kamienia. W Afryce zagłówek pełni wiele funkcji. Jest oczywiście rodzajem poduszki pozwalającej przyjąć ergonomiczną pozycję podczas odpoczynku ale także ( i czasem to jest najważniejsze) chroni fryzurę, która dla wielu plemion jest wyznacznikiem statusu, prestiżu i bogactwa. Modelowanie właściwej fryzury trwa nieraz całe lata.

Z podgłówkiem wiążą się też przekonania wielu plemion, że sen i senne projekcje są ingerencją duchów przodków w życie na ziemi. Odpowiedni, zgodny z plemiennym kanonem podgłówek umożliwia komunikację z przodkami. Nieraz zagłówki przyjmują formy totemicznych rzeźb plemiennych dla bezpieczeństwa takiego kontaktu.

Trudno sklasyfikować afrykańskie podgłówki tym bardziej, że czasem mają podwójne zastosowanie. W dzień pełnią rolę stołka. Zwykle są niewielkie i lekkie co jest pozostałością koczowniczego trybu życia wielu plemion. Bywają zagłówki o zgeometryzowanych kształtach, takie o precyzyjnej piętrowej rzeźbie ale także prymitywne, pozwalające dostrzec naturalną gałąź użytą do ich konstrukcji.

Podgłówek, który oferuję, przypisałem Dogonom. Tylko dlatego, że podobne w formie podgłówki spotkałem na stronach opisujących sztukę plemienną. Choć z drugiej strony są też znawcy, którzy twierdzą, że Dogonowie nie wytworzyli własnych podgłówków. Twierdzą, że przejęli je podobnie jak wiele innych masek i rzeźb po Tellemach, wymarłym ludzie, którego pochówki w jaskiniach na klifie wyżyny Bandagiara eksplorowano w drugiej połowie XX wieku. Na podstawie odnalezionych tam podgłówków wysnuto wnioski, że składano na nich ofiary mające zapewnić spokojny sen zmarłym.

Podgłówek jest dość prymitywny. Widać ślad niechlujnej starej naprawy, wykonany jest z lekkiego drewna. Przedstawia człowieka prawdopodobnie klęczącego bądź składającego pokłon. Mam nadzieję, że powstał w pierwszej połowie XX wieku. Ma 44 cm długości 10 cm szerokości i 8 cm wysokości.