Grzebień. Timor. Drewno. XX wiek.

Przyznam szczerze, że byłem bardzo zaskoczony kiedy bliżej zacząłem przyglądać się plemiennym grzebieniom. Przede wszystkim zaskoczyły mnie bardzo wysokie ceny, których żąda się za stare egzemplarze. Cena kilku tysięcy euro nie jest niczym szczególnym. Poza tym nie spodziewałem się takiej różnorodności. Zdumiewa wielość form i materiałów z jakich są one wykonywane.

Określenie grzebień nie jest do końca precyzyjne. Chodzi raczej o zapinkę pozwalającą uporządkować włosy, upiąć je zgodnie z kanonem, modą panującą w danej społeczności.

Niektóre z nich mają, zgodnie z wierzeniami plemienia które je wytwarza, magiczną moc. To rodzaj amuletu chroniącego właściciela. Ma szkodzić jego wrogom, odstraszać duchy i złe moce. Należy też pamiętać, że już same włosy potrafią w Afryce określać status ich właściciela. Obfita fryzura, wysoko, misternie uformowana jest symbolem bogactwa. Jest dowodem, że człowiek nie para się wyczerpującą pracą, nie nosi na przykład ciężkich przedmiotów na głowie.

Jeśli chodzi konkretnie o Timor to nie udało mi się dotrzeć do wyjaśnień jak grzebień postrzegany jest na tej wyspie. Nie potrafię więc powiedzieć czy grzebień ma tam tylko rolę dekoracyjną czy spełnia też inne funkcje. Grzebienie w Timorze wykonywano z drewna, kości i rogu. Bywały bogato zdobione, z figurami przodków czy zwierząt ale także proste, prymitywne ograniczające się do trzech rozgałęzionych skośnie zębów.

Ten grzebień jest częścią prywatnej kolekcji zebranej w Belgii. Jestem pewien, że jest stary i oryginalny. Jestem też pewien, że był używany przez członka lokalnej społeczności a więc spełnia najbardziej radykalny warunek pozwalający zaliczyć go do kategorii art tribal.

Jest delikatnie zdobiony geometrycznym wzorem, trochę przypominającym mi znaki z malarstwa ludów pierwotnych Papui. Znaki zostały prawdopodobnie odciśnięte w mokrym, specjalnie spreparowanym drewnie. Dałbym wiele aby poznać ich znaczenie.

Grzebień ma 32 cm wysokości, 7,5 cm szerokości na dole i 4,5 cm szerokości na górze.