Rzeźba z kości bawoła. Bwami. Lega. Kongo. XX wiek.

Zdecydowana większość przedmiotów identyfikowanych jako wytwory sztuki plemiennej Lega związana jest ze stowarzyszeniem Bwami. To tajne stowarzyszenie, do którego może należeć każdy członek plemiennej wspólnoty, jest przeciwwagą dla patriarchalnej, dziedzicznej władzy wodza, która sprawia, że dominującą kastą są krewni z linii męskiej wodza.

Celem Bwami jest propagowanie etycznych i moralnych wzorców życia. Nauka pożądanych społecznie zachowań to proces długi i skomplikowany. Dla kobiet podzielony jest na cztery etapy dla mężczyzn na siedem. Pokonywanie kolejnych stopni wtajemniczenia nie jest łatwe i dlatego większość członków społeczności osiąga jedynie etapy początkowe. Najwyższy stopień wtajemniczenia kindi osiąga bardzo niewielu.

Sztuka plemienna, podobnie jak taniec, pieśni czy przysłowia są narzędziami dydaktycznymi. To z ich pomocą odbywa się nauczanie. Przedmioty sztuki Lega wykorzystywane przez Bwami są często rozbudowaną, wielopiętrową metaforą. Niektóre dostępne są tylko dla najwyższych kręgów Bwami. Tylko najściślej wtajemniczeni mogą je oglądać, posiadać, przekazywać z ich pomocą wiedzę innym.

Tajne stowarzyszenie Bwami zostało w roku 1933 zdelegalizowane przez władze kolonialne Konga. Działało w podziemiu. Niestety tym sposobem część bezcennej tradycji została utracona bezpowrotnie.

Warto zwrócić uwagę na jeszcze jedną zasadę. To dopiero interpretacja Bwami nadaje wyrobom rzeźbiarskim rangę i znaczenie.

Lega częściej niż inne plemiona używali do wyrobu swych dzieł kości. Także słoniowej. Najczęściej powstawały niewielkie figurki, przeznaczone do indywidualnego użytku, jednak prawo ich posiadania musiało zostać zaakceptowane przez Bwami.

Rzeźba, którą oferuję ma pewnie związek z macierzyństwem ale nie podejmę się ostatecznej interpretacji. Być może jest ilustracją przysłowia, maksymy lub pieśni. Wykonana jest z kości bawoła wodnego. Rozbudowana scena i artyzm rzeźby intryguje niezależnie od kłopotów z jej interpretacją. Ładne patyny podpowiadają, że nie została wykonana współcześnie. Ma kilkadziesiąt lat. Jest duża jak na rzeźby Lega. Ma 40 cm wysokości, 12 cm szerokości i 10 cm głębokości.