Maska Gelede. Drewno. Joruba. Nigeria. XX wiek.

Maski Gelede, według jednego z przekazów, obrazują stary mit o Yemojo, matce wszystkich matek, która nie mogła mieć potomstwa, póki nie nauczy się tańczyć z dużą, piętrową maską na głowie.

Kult Efe Gelede, taniec z maskami Gelede odnosi się do mitycznej mocy starszych kobiet. Ta moc może być destrukcyjna i wtedy te kobiety są czarownicami lub twórcza a wtedy mówi się o „naszych matkach”. Początki festiwalu Gelede datowane są na XVIII wiek. Festiwal między innymi zwraca uwagę na rolę dojrzałych kobiet w tej społeczności. Ich potencjał, wiedzę, życiową mądrość można zagospodarować dla dobra wszystkich lub pozostawić je na uboczu a wówczas narazić się na ich gniew. A ten według wierzeń może być straszny. Spowodować niepłodność, impotencję, choroby i głód. Odrzucone kobiety, mając do dyspozycji czary mogą poczynić w społeczności spustoszenie.

W tańcu podczas ceremonii Gelede biorą udział pary tancerzy występujących w szczelnych kostiumach zrobionych z kawałków barwnych tkanin. Maski hełmowe wieńczące kostium mają nieraz bardzo rozbudowaną, piętrową formę. Podobnie jak scenariusz trwającego kilka dni festiwalu. Oparty na znanych, rozpoznawalnych wśród Jorubów postaciach, wróżbach i przypowieściach. Tańcom towarzyszą hipnotyzujące dźwięki bębnów.

W masce, którą oferuję można też odnaleźć podobieństwo do brązowych głów z Ife, odnalezionych podczas wykopalisk. Podkreśla to ciągłość i bogactwo sztuki Jorubów. Maska nie jest stara. Myślę, że co najwyżej ma trochę ponad 20 lat. Trzeba jednak pamiętać, że festiwal Gelede został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Odbywa się do dnia dzisiejszego. Może to więc być przypadek, gdy stosunkowo młoda maska, zalicza się do kategorii ”art tribal” bowiem została wykonana na potrzeby plemiennych uroczystości.

Maska ma 20 cm wysokości, 26 długości i 22 cm szerokości.