Maska Ducha Dziewicy. Drewno. Punu. Gabon. XX wiek.

Długo się zastanawiałem skąd pochodzi ta maska. Brałem pod uwagę plemię Igbo z Nigerii , Punu z Gabonu i Jorubę z Nigerii. Podstawowe pytanie na jakie musiałem sobie odpowiedzieć to: czym jest zwieńczenie maski ? Czy jest to stylizowany ptak czy fantazyjnie upięta fryzura? Ostatecznie przyjąłem, że jest to fryzura i maskę przypisałem rzeźbiarzom Punu. Mimo braku charakterystycznego rombu z 9 diamentami. Ciekawostką jest fakt, że wszystkie maski, które uznałem za podobne do mojej były przedstawieniem ducha młodej dziewczyny. Niezależnie od plemiennej przynależności.

Maski Punu dzielą się ze względu na kolor pigmentu, którym pokryta jest warstwa kaolinu, na białe (okuyi, mukundi) i czarne (ikwara).

Białe maski są pięknym, ucieleśnionym żeńskim przodkiem, niosącym ludziom żyjącym na ziemi radość i zabawę. Używają ich mężczyźni ubrani w stroje z rafii, szczelnie zakrywające całe ciało. Tańczą na długich ponad dwumetrowych szczudłach. Maski czarne pojawiają się gdy ludziom zagraża zło. Mają odwrócić chorobę, nieszczęścia, epidemie, przestępstwa, czary. Tańczący w maskach czarnych występują po zmierzchu a ich szczudła są o połowę krótsze niż ma to miejsce w przypadku tańczących w maskach białych. Czarnych masek używa się także podczas procesów sądowych i demaskowania osób podejrzanych o czary.

We wszystkich maskach Punu nie ma nic przypadkowego. Rzeźbiący te maski mężczyźni bo tylko mężczyzna ma prawo brać je do rąk, muszą trzymać się określonego wzorca, który wyznacza każdy ruch dłuta. Można wybrać między fryzurą wysoko upiętą, wysoko upiętą z zawojem w kształcie muszli, wysoko upiętą z zawojami po obu stronach głowy i jeszcze kilkoma wariantami uczesania, których z pamięci nie przytoczę. Podobnie ma się rzecz z kształtem ust, nieco europejskiego nosa, czy wschodnich w wyrazie oczu.

Ciekawostką jest, że w latach dwudziestych i trzydziestych maski Punu podbiły serca sławnych kolekcjonerów i równie sławnych artystów. Dziś nadmiar podniet jakimi kusi nas współczesny świat powoduje, że podobają nam się maski bardziej wymyślne, bardziej egzotyczne, bardziej deformujące. Choć, także dziś, rzadka, stara, czarna maska Punu potrafi kosztować fortunę.

Maska, którą oferuję zachowała się w niezłym stanie. Ma jedynie nieduże ubytki drewna na fryzurze. Polichromia jak w zdecydowanej większości masek Punu pozostała jedynie w zakamarkach. Ma 28 cm wysokości, 22 cm szerokości i 17 cm głębokości.